OECD Multilingual Summaries

Aligning Policies for a Low-carbon Economy

Summary in Dutch

De beleidsbepalingen voor een koolstofarme economie uitlijnen

Samenvatting in het Nederlands

Er moeten dringend beleidsbepalingen worden ontwikkeld om een ongeëvenaarde transformatie van de wereldwijde infrastructuur en technologie te stimuleren, met als doel om de klimaatsverandering aan te pakken. Steeds meer landen implementeren ingrijpende beleidsbepalingen ten bate van het klimaat: koolstofbeprijzing en op de markt gebaseerde instrumenten, wet‑ en regelgeving en doelgerichte ondersteuning van innovatie op het gebied van technologieën die duurzaam koolstofarm zijn. Feit is echter dat de broeikasgasemissies snel zijn toegenomen en te hoog zijn om een ernstige en onomkeerbare klimaatverandering te voorkomen.

Er bestaan enkele obstakels voor de toepassing van een effectief klimaatbeleid. Eén van de belangrijkste daarvan is het feit dat het bestaande beleidsraamwerk en de economische belangen nog steeds gebaseerd zijn op fossiele brandstoffen en koostofintensieve activiteiten, aangezien kool, olie en aardgas de wereldwijde economische ontwikkeling al eeuwenlang hebben gestimuleerd. Onopzettelijk of niet, creëert dit een verkeerde uitlijning tussen het bestaande beleidsraamwerk en de klimaatdoelstellingen, wat de investering in en consumptie van koolstofarme oplossingen belemmert.

Dit rapport presenteert de eerste brede diagnose van de verkeerde uitlijning met de klimaatdoelstellingen op vlakken die van essentieel belang zijn voor de overgang op een koolstofarme economie. Het rapport wijst op een aantal verkeerd uitgelijnde beleidsgebieden, zoals financiën, belastingen, handelsbeleid, innovatie en aanpassing in drie specifieke sectoren: elektriciteit, stedelijke mobiliteit en landgebruik.

De uitlijning van deze beleidsbepalingen met een koolstofarme economie maakt niet alleen actie ten bate van het klimaat mogelijk, maar kan ook een bijdrage leveren aan een bredere hervormingsagenda gericht op een groenere, meer veerkrachtige en inclusieve groei, zoals progressievere belastingcodes, infrastructuurinvesteringen op de lange termijn die gericht zijn op groei, en energie‑ en transportsystemen die voor een schonere lucht, een betere gezondheid en een meer gediversifieerd energie‑aanbod zorgen.

Betere beleidsuitlijning voor een beter klimaat en een betere groei

Stimuleer duurzame, koolstofarme investeringen en financiering Het is dringend noodzakelijk om te garanderen dat nieuwe investeringen in de infrastructuur de klimaatagenda ondersteunen én de economische ontwikkeling stimuleren. De extra kosten op de korte termijn van de overschakeling op koolstofarme oplossingen bedragen slechts een fractie van de financiering die voor de algehele infrastructuur nodig is. Er is voldoende kapitaal, maar er moeten nieuwe financieringsbronnen worden ontwikkeld. Financiële stabiliteit is een sine qua non voor elke investering, en dus ook voor investeringen in koolstofarme oplossingen. De financiële reguleringen kunnen echter onbedoeld het aanbod van financiering op de lange termijn beperken. Door de mogelijke gevolgen van de bestaande regels in de financiële sector aan te pakken, kunnen investeringen in een koolstofarme infrastructuur vrijgemaakt worden. De publieke financiën en investeringen kunnen ook de overgang op koolstofarme oplossingen stimuleren, zolang de overheden hun steun aan investeringen in broeikasgasintensieve activiteiten herzien. Bovendien moeten ze ervoor zorgen dat de klimaatdoelstellingen deel uitmaken van de openbare aankopen en de officiële ontwikkelingsbijstand.

Verander de belastingen, en niet alleen op energie Subsidies en belastinguitgaven ten bate van de productie en het gebruik van fossiele brandstoffen vertragen innovaties op het gebied van koolstofarme oplossingen; de huidige lage olieprijzen zijn echter ook een kans voor hervorming. Andere belastingen en heffingsregels dienen ook nader onderzocht te worden (bijv. heffingen op onroerend goed en diverse vennootschapsbelastingregels), aangezien ze vaak koolstofintensieve keuzes stimuleren. De belasting op auto's van de zaak stimuleert in alle OESO‑landen bijvoorbeeld de uitstoot van CO2. Overheden moeten ook anticiperen op de gevolgen van de overgang op koolstofarme oplossingen voor hun belastinginkomsten.

Stimuleer koolstofarme innovatie op grote schaal Een duidelijke en geloofwaardige inzet van de overheid met ambitieuze en ingrijpende klimaatbeleidsbepalingen is een belangrijke aanzet voor koolstofarme innovaties. De overgang op koolstofarme oplossingen kan voor een sterke toename van innovatieve en opkomende bedrijven zorgen (wat soms al het geval is) en de parallelle verschuiving van vaardigheden en arbeidskrachten. Innovatie voor de overgang op koolstofarme oplossingen zorgt voor de creatie van nieuwe bedrijven, de herstructurering of uitfasering van oude bedrijven, de ontwikkeling van nieuwe technologieën en bedrijfsmodellen en de juiste ondersteuning voor een brede toepassing van de innovaties. Hiervoor moeten mogelijke vaardigheidsleemtes worden aangepakt door middel van onderwijs, training, en het arbeidsmarktbeleid.

Stimuleer klimaatvriendelijke internationale handel en nationale beslissingen Het internationale handelsbeleid op zich hoeft overheden er niet van te weerhouden om een ambitieus klimaatbeleid na te streven, maar sommige internationale handelsbarrières kunnen de klimaatdoelstellingen ondermijnen. De invoertarieven bestraffen bijvoorbeeld nog steeds de handel in sommige technologieën die nodig zijn voor de overgang op koolstofarme oplossingen. Een overeenkomst over milieugoederen waar momenteel over wordt onderhandeld, kan onder meer de kosten van klimaatvriendelijke initiatieven verlagen. De vele landen die een groenere groei stimuleren door voorkeur te geven aan nationale producenten van koolstofarme technologieën, moeten voorzichtig zijn. Als deze maatregelen de internationale handel belemmeren, kunnen ze de totale investeringen ondermijnen, alsook de acceptatie van duurzame technologieën.

Maak elektriciteit koolstofvrij Elektriciteit is waar een succesvolle decarbonisatie van energiesystemen om draait. De gedereguleerde elektriciteitsmarkten geven echter niet het prijssignaal op de lange termijn voor de benodigde investeringen in dure koolstofarme technologieën. Voor een concurrerende en tijdige investering in koolstofarme oplossingen moeten nieuwe marktafspraken worden gemaakt, zoals nieuwe leveringscontracten op de lange termijn en een robuust en stabiel CO2‑prijssignaal. Rechtsgebieden met gereguleerde systemen die overwegen de concurrentie te vergroten moeten leveringscontracten afsluiten die de investering in koolstofarme technologieën stimuleren in plaats van belemmeren.

Kies voor een duurzame stedelijke mobiliteit De bestaande transportsystemen die grotendeels vertrouwen op fossiele brandstof, gaan met zeer hoge milieukosten gepaard (klimaatverandering, lawaai, luchtvervuiling), met name in stedelijke gebieden. Er zijn beleidsbepalingen nodig om een meer energie‑efficiënte en minder koolstofintensieve mobiliteit te stimuleren. In veel steden is de planning voor landgebruik en transport slecht gecoördineerd en wordt een intensiever gebruik van privé‑auto's aangemoedigd. De uitlijning van de beleidsbepalingen op de verschillende overheidsniveaus en voor diverse stakeholders kan een grote bijdrage leveren aan een koolstofarmere mobiliteit. Het nationale raamwerk en de wet‑ en regelgeving kunnen ook worden herzien zodat gemeentelijke overheden meer financiële en politieke ruimte krijgen om koolstofarme keuzes te maken.

Versterk de incentives voor een duurzaam landgebruik Een duurzaam landbeheer met minder ontbossing, herstel van aangetaste bodems, koolstofarme landbouwactiviteiten en meer koolstofvastlegging in bodems en bossen, kan een grote bijdrage leveren aan een vermindering van de broeikasgasemissies en een goede respons zijn op de groeiende vraag naar voedingsmiddelen. Ook kan de weerstand van onze economieën tegen klimaatverandering worden verbeterd door bescherming van de ecosystemen. Hiervoor is een geïntegreerde aanpak nodig die de zuilen tussen de beleidsbepalingen voor mitigatie, aanpassing, landbouw, voedselveiligheid, bosbouw en milieu doorbreekt. Landen kunnen bijvoorbeeld meer doen om landbouwsubsidies te verwijderen die het milieu beschadigen, ze kunnen ecosystemen op waarde schatten, bossen beschermen en voedselverspilling minimaliseren.

Betrokkenheid bij de overgang op koolstofarme oplossingen

Het klimaatbeleid kan effectiever worden als alle overheidsministeries de verkeerd uitgelijnde beleidsbepalingen voor een overstap op koolstofarme oplossingen in hun eigen portfolio's identificeren. Een ambitieus actieplan voor het klimaat vereist dus een nieuwe aanpak voor de ontwikkeling van beleidsbepalingen door de overheid.

Afgezien van het nationale beleid kan een betere uitlijning van de beleidsbepalingen in verschillende landen ook de effectiviteit stimuleren, zodat men zich minder zorgen hoeft te maken over mogelijke concurrentieverstoringen. Een wereldwijde overeenkomst over de reductie van broeikasgassen zou een zeer positieve invloed hebben op een dergelijk initiatief.