OECD Multilingual Summaries

OECD Skills Outlook 2013. First Results from the Survey of Adult Skills

Summary in Turkish

OECD Becerilere Bakış 2013. Yetişkin Becerileri Araştırmasının İlk Sonuçları

Türkçe Özet

20. yüzyılın son birkaç on yılı içinde başlayan teknolojik devrim, 21. yüzyılda dostlarımız ve sevdiklerimizle nasıl “konuşacağımız”dan, ne şekilde alışveriş yapıp, nasıl ve nerede çalışacağımıza kadar yaşamın hemen her yönünü etkilemiş bulunuyor. Daha hızlı ve daha verimli ulaşım ve iletişim hizmetleri, insanların mal, hizmetler ve sermayenin dünya üzerindeki dolaşımını kolaylaştırarak ekonomilerin küreselleşmesine yol açtı. Bu toplumsal ve ekonomik dönüşümler de, sonuç olarak, becerilere olan talebi değiştirdi. Üretimin ve bazı düşük becerili işlerin gitgide otomatikleşmesiyle, rutin bilişsel ve el sanatı becerilerine olan ihtiyaç azalırken, bilgi işleme ve diğer yüksek düzey bilişsel ve kişiler arası uyum becerilerine olan talep artıyor. Uzmanlaşılan mesleğe özgü becerilere ek olarak, 21. yüzyılın işçileri, hızla değişen bir emek piyasasının belirsizliklerine karşı korunmalarına yardımcı olacak bilgi işleme becerileri ve bireyler arası iletişim, kendini yönetme ve öğrenme yeteneği gibi çeşitli “jenerik” beceri dağarcığına sahip olmalıdırlar.

Yetişkin Becerileri Araştırması (PIAAC), bu temel becerilerin toplumda ne ölçüde var olduğunu, iş ve ev ortamında nasıl kullanıldıklarını anlayabilmek için tasarlanmıştı. Araştırma birçok bilgi işleme becerisinde – yani teknoloji yoğun ortamlarda yazısal, sayısal ve problem çözme becerilerinde – yeterliliği doğrudan ölçmektedir. Başlıca bulgular arasında şunlar var:

Teknoloji yoğun ortamlarda yazısal, sayısal becerilerde ve problem çözmede yetişkinler ne yapabilirler?

• Ülkelerin çoğunda, yetişkinlerin önemli bir bölümünün yazıyla ifade yeteneği ve sayısal ölçeklerdeki yeterlilik puanları düşük düzeylerdedir. Araştırmaya katılan ülkelerde, yetişkinlerin %4,9 ila %27,7’si kendilerini yazıyla anlatma alanında, %27,7 ila %31,7’si ise sayısal alanda ancak en alt düzeylerde yeterlilik gösterdiler.
• Birçok ülkede, nüfusun büyük bir bölümü gündelik işlerin birçoğunda bilişim ve iletişim teknolojilerini (ICT) kullanmak için gerekli becerilerden ya yoksunlar ya da hiç deneyimleri yok. En azından bu oranlar Hollanda, Norveç ve İsveç’te 16‑65 yaşlarındaki insanların %7’sinden azıyla İtalya, Kore, Polonya, Slovak Cumhuriyeti ve İspanya’da yaklaşık %23’ü arasında değişiyor. Bilgisayar becerileri olan yetişkinler arasında bile, teknoloji yoğun ortamlarda problem çözme ölçeğinde çoğu en düşük düzeyde puan aldı.
• Teknoloji yoğun ortamlarda problem çözme ölçeğinde, yetişkinlerin sadece %2,9 ile %8,8’i arasında kalanları en yüksek düzeyde yeterlilik gösterdiler.

Sosyo‑demografik özelliklerle beceri yeterliliği arasındaki bağlantı ne kadar kesin

• Yüksek öğrenim görmüş yetişkinler, diğer özellikler dikkate alındıktan sonra, lise seviyesinin altında eğitim görmüş kimselere kıyasla ortalama 36 değerlendirme puanı üzerinde (beş yıllık okul eğitimine eşdeğer) bir avantaja sahipler.
• Başlangıçta az eğitim almış olmakla yeterliliği geliştirme fırsatlarının eksikliği bir arada düşünüldüğünde, düşük yeterliliğin yeterliliği daha az geliştirme fırsatına, geliştirme fırsatı azlığının da yeterliliğin düşük olmasına yol açtığı bir kısır döngüye evrilebildiği görülüyor.
• Ana dili farklı olan göçmenlerin teknoloji yoğun ortamlarda yazısal, sayısal ve problem çözme becerilerindeki yeterliliği, çocukken öğrendikleri ilk ve ikinci dilleri değerlendirmenin dili ile aynı olan yerli yetişkinlerden, diğer faktörler dikkate alındığında bile, önemli ölçüde düşüktür.
• Daha yaşlı yetişkinlerin yeterlilikleri genel olarak daha genç olanlardan daha düşük olmasına rağmen, kuşaklar arasındaki farklılığın ölçeğinin ülkeler arasında önemli farklılıklar göstermesi, politika ve diğer koşulların, temel bilgi işleme becerileri ve yaş arasında aksi takdirde olumsuz olacak bir ilişkiden sorumlu faktörlerin etkisini zayıflatabileceğini göstermektedir.
• Erkeklerin teknoloji yoğun ortamlarda yazısal, sayısal ve problem çözme becerilerindeki yeterlilik puanları kadınlardan yüksektir ama aradaki fark fazla değildir ve diğer özellikler dikkate alındığı zaman daha da azalmaktadır. Daha genç yetişkinler arasında, cinsiyetler arasındaki yeterlilik farkı ihmal edilebilir düzeydedir.

Beceriler işyerinde nasıl kullanılıyor

• Becerilerin işyerinde kullanımı, üretkenlik ve cinsiyetler arasında ücret farklılıkları gibi bir dizi emek piyasası olgusunu etkilemektedir.
• Daha yeterli işçilerin becerilerini iş yaparken daha yetersiz olanlardan genellikle daha az kullanmaları, becerilerde yeterlilik ve becerilerin işyerinde kullanımı arasındaki uyumsuzluğun yaygın olduğunu göstermektedir.
• Herhangi bir bireyin mesleği, o bireyin eğitim düzeyinden ya da ne tip bir iş sözleşmesi olduğundan ziyade, becerilerini iş yaparken nasıl kullandığıyla daha yakından ilişkilidir.
• İşçilerin %21’inin çalıştıkları işler için fazla nitelikli, %13’ünün ise eksik nitelikli olmalarının, ücretler ve üretkenlik üzerinde önemli bir etkisi vardır.

Beceriler nasıl geliştirilip korunuyor ve nasıl kaybedilebiliyor?

• Teknoloji yoğun ortamlarda yazısal, sayısal ve problem çözme becerilerindeki yeterlilik yaşla yakından ilişkilidir ve bu yeterlilik düzeyi en yüksek yaş grubunda en genç olanların grubundan daha düşükken, 30 yaş civarında zirve yapmakta sonra giderek düşmektedir. Yeterliliğin zamanla azalması, hem bireylerin yeterliliklerini yaşamları boyunca (başta örgün ve mesleki eğitim yoluyla ama bunlarla sınırlı olmadan) geliştirmek ve korumak için sahip olmaları gereken fırsatların miktar ve niteliğindeki farklılıklarla hem de biyolojik yaşlanmanın etkileriyle ilişkilidir.
• Ülke düzeyinde, organize yetişkin öğrenimi etkinliklerine katılım düzeyi ile temel bilgi işleme becerilerindeki ortalama yeterlilik arasında belirgin bir ilişki vardır.
• Yazısal ve sayısal becerilerle ilişkili etkinliklere daha sık katılan ve ICT’leri – gerek iş sırasında gerekse iş dışında – daha çok kullanan yetişkinler, eğitim düzeyleri göz önüne alındıktan sonra bile, yazısal, sayısal ve problem çözme becerilerinde daha büyük beceriye sahiptirler. İş dışında ilgili etkinliklerle uğraşmanın, değerlendirilen becerilerde yeterlilikle, işte benzer etkinliklerde bulunmaktan daha güçlü bir ilişkisi vardır.

Becerilerde yeterlilik ile ekonomik ve sosyal refah arasındaki ilişki

• Teknoloji yoğun ortamlarda yazısal, sayısal ve problem çözme becerilerindeki yeterlilik; emek piyasasına katılma, istihdam edilme ve daha yüksek ücretlerle istihdam edilme olasılığıyla olumlu ve bağımsız bir biçimde ilişkilidir.
• Tüm ülkelerde, yazısal becerilerde daha düşük yeterlilik gösteren bireylerin, yeterlilik düzeyi daha yüksek olanlara göre sağlıklarının kötü olduğunu bildirme, politik süreçlerde etkisiz olduklarına inanma ve birlikte ya da gönüllü etkinliklere katılmama olasılıkları daha yüksektir. Ülkelerin çoğunda, yeterlilikleri düşük olan bireylerin başkalarına güven duyma düzeyleri de daha düşüktür.