OECD Multilingual Summaries

OECD Skills Outlook 2013. First Results from the Survey of Adult Skills

Summary in Greek

ΟΟΣΑ Προοπτικές για τις δεξιότητες 2013. Τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας για τις δεξιότητες των ενηλίκων

Περίληψη στα ελληνικά

Η τεχνολογική επανάσταση που άρχισε τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα έχει επηρεάσει κάθε σχεδόν πτυχή της ζωής στον 21ο: από τον τρόπο με τον οποίο «μιλάμε» στους φίλους και στα αγαπημένα μας πρόσωπα έως τον τρόπο με τον οποίο κάνουμε τις αγορές μας ή ακόμα τον τρόπο και τον τόπο εργασίας μας. Οι ταχύτερες και αποτελεσματικότερες υπηρεσίες μεταφορών και επικοινωνιών διευκόλυναν την κυκλοφορία των ανθρώπων, των αγαθών, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων ανά τον κόσμο οδηγώντας στην παγκοσμιοποίηση των οικονομιών. Αυτοί οι κοινωνικοί και οικονομικοί μετασχηματισμοί, με τη σειρά τους, μετέβαλαν επίσης τη ζήτηση δεξιοτήτων. Καθώς ο μεταποιητικός τομέας και ορισμένες εργασίες χαμηλής ειδίκευσης αυτοματοποιούνται όλο και περισσότερο, η ανάγκη για τις συνήθεις γνωστικές και χειροτεχνικές δεξιότητες μειώνεται, ενώ η ζήτηση για την επεξεργασία πληροφοριών και για άλλες γνωστικές και διαπροσωπικές δεξιότητες υψηλού επιπέδου αυξάνεται. Επιπρόσθετα με την κατάκτηση ειδικών προς ένα επάγγελμα δεξιοτήτων, οι εργαζόμενοι στον 21ο αιώνα πρέπει επίσης να διαθέτουν μία πληθώρα από δεξιότητες επεξεργασίας πληροφοριών, καθώς και διάφορες δεξιότητες «γενικής φύσης», όπως η διαπροσωπική επικοινωνία, η αυτοδιαχείριση και η ικανότητα μάθησης, προκειμένου να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις αβεβαιότητες της ταχέως μεταβαλλόμενης αγοράς εργασίας.

Η έρευνα για τις ικανότητες των ενηλίκων (PIAAC) σχεδιάστηκε για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τις βασικές δεξιότητες που διαθέτει ο ενήλικος πληθυσμός και τον τρόπο αξιοποίησής τους στην εργασία και στο σπίτι. Μετρά απευθείας τις δεξιότητες επεξεργασίας πληροφοριών και συγκεκριμένα, τις δεξιότητες γραμματισμού, αριθμητισμού και επίλυσης προβλημάτων σε προηγμένο τεχνολογικό περιβάλλον. Μερικά από τα κύρια πορίσματα είναι τα ακόλουθα:

Οι δεξιότητες των ενηλίκων στο γραμματισμό, τον αριθμητισμό και την επίλυση προβλημάτων σε προηγμένο τεχνολογικό περιβάλλον

• Στην πλειονότητα των χωρών, τα επίπεδα γραμματισμού και αριθμητισμού ενός σημαντικού ποσοστού ενηλίκων είναι πολύ χαμηλά. Συνολικά στις χώρες που συμμετέχουν στην έρευνα, τα επίπεδα γραμματισμού του 4,9%‑27,7% των ενηλίκων και τα επίπεδα αριθμητισμού του 8,1%‑31,7% των ενηλίκων είναι χαμηλότατα.
• Σε πολλές χώρες, σημαντικές μερίδες του πληθυσμού είτε δεν έχουν χρησιμοποιήσει ποτέ τις ΤΠΕ είτε δε διαθέτουν τις βασικές δεξιότητες που απαιτούνται για τη χρήση τους στην καθημερινή ζωή. Κατ’ελάχιστο, τα εν λόγω ποσοστά κυμαίνονται από λιγότερο από 7% των ατόμων ηλικίας 16‑65 ετών στις Κάτω Χώρες, τη Νορβηγία και τη Σουηδία έως περίπου 23% ή υψηλότερα στη Δημοκρατία της Σλοβακίας, την Ισπανία, την Ιταλία, την Κορέα και την Πολωνία. Όμως, ακόμα και οι ενήλικες που διαθέτουν δεξιότητες χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή βαθμολογήθηκαν στην πλειονότητά τους στα χαμηλότερα επίπεδα όσον αφορά την επίλυση προβλημάτων σε προηγμένο τεχνολογικό περιβάλλον.
• Μόνο το 2,9%‑8,8% των ενηλίκων κατέδειξε ότι διέθετε δεξιότητες πολύ υψηλού επιπέδου όσον αφορά την επίλυση προβλημάτων σε προηγμένο τεχνολογικό περιβάλλον.

Πώς ορισμένα κοινωνικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά συνδέονται με το επίπεδο δεξιοτήτων

• Οι ενήλικες με τίτλους σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουν ένα πλεονέκτημα 36 βαθμών – που αντιστοιχούν σε πέντε επιπλέον χρόνια επίσημης εκπαίδευσης‑, κατά μέσο όρο, σε σχέση με τους ενήλικες που δεν έχουν ολοκληρώσει την ανώτερη δευτεροβάθμια βαθμίδα, αφού ληφθούν υπόψη άλλα χαρακτηριστικά.
• Ο συνδυασμός της ανεπαρκούς αρχικής εκπαίδευσης και της έλλειψης ευκαιριών για την περαιτέρω βελτίωση των δεξιοτήτων οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο όπου το χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων αποφέρει λιγότερες ευκαιρίες για την περαιτέρω ανάπτυξη δεξιοτήτων και αντιστρόφως.
• Οι μετανάστες που προέρχονται από ξενόγλωσσα περιβάλλοντα έχουν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα γραμματισμού, αριθμητισμού και επίλυσης προβλημάτων σε προηγμένο τεχνολογικό περιβάλλον σε σύγκριση με τους ενήλικους ημεδαπούς οι οποίοι διδάχθηκαν από παιδιά τη γλώσσα αξιολόγησης, ακόμα και όταν άλλοι παράγοντες λαμβάνονται υπόψη.
• Μολονότι οι πιο ηλικιωμένοι ενήλικες έχουν εν γένει χαμηλότερα επίπεδα δεξιοτήτων απ’ ό,τι οι νεότεροι, το εύρος του χάσματος μεταξύ των γενεών ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των χωρών. Το γεγονός αυτό υποδεικνύει ότι οι πολιτικές που ακολουθούνται και άλλες συνθήκες δύνανται να αμβλύνουν τον αντίκτυπο των παραγόντων που ευθύνονται για τη γενικά αρνητική σχέση που υπάρχει ανάμεσα στις βασικές δεξιότητες επεξεργασίας πληροφοριών και στην ηλικία.
• Οι άνδρες έχουν υψηλότερη βαθμολογία στον αριθμητισμό και την επίλυση προβλημάτων σε προηγμένο τεχνολογικό περιβάλλον απ’ ό,τι οι γυναίκες. Όμως το χάσμα δεν είναι τόσο ευρύ και συρρικνώνεται περαιτέρω όταν άλλα χαρακτηριστικά λαμβάνονται υπόψη. Όσον αφορά τους νεότερους ενήλικες, η διαφορά των δυο φύλων ως προς το επίπεδο δεξιοτήτων είναι αμελητέα.

Αξιοποίηση των δεξιοτήτων στην εργασία

• Η αξιοποίηση των δεξιοτήτων στην εργασία επηρεάζει πολλές πτυχές της αγοράς εργασίας, όπως η παραγωγικότητα και οι μισθολογικές διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα.
• Δεν είναι ασυνήθιστο οι εργαζόμενοι που διαθέτουν περισσότερες δεξιότητες να τις αξιοποιούν λιγότερο στην εργασία τους απ’ό,τι οι εργαζόμενοι με λιγότερες δεξιότητες. Τούτο υποδεικνύει ότι οι αναντιστοιχίες μεταξύ των επιπέδων των δεξιοτήτων και της αξιοποίησής τους στην εργασία είναι διάχυτες.
• Ο τρόπος με τον οποίο ένα άτομο αξιοποιεί τις δεξιότητές του στην εργασία του συνδέεται στενότερα με το επάγγελμα το οποίο ασκεί παρά με το μορφωτικό του επίπεδο ή με το είδος σύμβασης εργασίας που έχει υπογράψει.
• Περίπου το 21% των εργαζομένων διαθέτουν περισσότερα προσόντα απ΄όσα απαιτούνται από τη θέση εργασίας τους και το 13% λιγότερα, γεγονός που έχει σημαντικό αντίκτυπο στους μισθούς και την παραγωγικότητα.

Ανάπτυξη, διατήρηση και απώλεια δεξιοτήτων

• Οι δεξιότητες γραμματισμού, αριθμητισμού και επίλυσης προβλημάτων σε προηγμένο τεχνολογικό περιβάλλον σχετίζονται στενά με την ηλικία. Συγκεκριμένα, το επίπεδο δεξιοτήτων φτάνει στην αιχμή του στην ηλικία περίπου των 30 ετών και κατόπιν αρχίζει να μειώνεται σταθερά, όπως φαίνεται και από το γεγονός ότι οι ομάδες μεγαλύτερων ηλικιών διαθέτουν χαμηλότερα επίπεδα δεξιοτήτων σε σύγκριση με τις ομάδες νεότερων ηλικιών. Το επίπεδο των δεξιοτήτων μειώνεται με την πάροδο του χρόνου και η μείωση αυτή σχετίζεται τόσο με τον αριθμό και την ποιότητα των ευκαιριών που παρουσιάστηκαν στα άτομα για να αναπτύξουν και να διατηρήσουν τις δεξιότητές τους (ιδιαίτερα, αλλά όχι αποκλειστικά, μέσω της επίσημης εκπαίδευσης και κατάρτισης) κατά τη διάρκεια της ζωής τους όσο και με την επίδραση της βιολογικής γήρανσης.
• Σε επίπεδο χώρας, είναι σαφής η σχέση μεταξύ του βαθμού συμμετοχής σε οργανωμένες δραστηριότητες μάθησης ενηλίκων και του μέσου επιπέδου βασικών δεξιοτήτων στην επεξεργασία πληροφοριών.
• Οι ενήλικες που συμμετέχουν συχνότερα σε δραστηριότητες γραμματισμού και αριθμητισμού και χρησιμοποιούν συχνότερα τις ΤΠΕ –τόσο στην εργασία όσο και στην καθημερινή ζωή τους‑ έχουν υψηλότερα επίπεδα δεξιοτήτων στο γραμματισμό, τον αριθμητισμό και την επίλυση προβλημάτων, ακόμα και αφού ληφθεί υπόψη το μορφωτικό επίπεδό τους. Η συμμετοχή σε σχετικές δραστηριότητες πέραν της εργασίας έχει ακόμα στενότερη σχέση με το επίπεδο των δεξιοτήτων που αξιολογούνται απ’ό,τι η ενασχόληση με παρόμοιες δραστηριότητες στο πλαίσιο της εργασίας.

Η σχέση μεταξύ δεξιοτήτων και οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας

• Οι δεξιότητες γραμματισμού, αριθμητισμού και επίλυσης προβλημάτων σε προηγμένο τεχνολογικό περιβάλλον είναι θετικά και ανεξάρτητα συσχετισμένες με την πιθανότητα συμμετοχής στην αγορά εργασίας και απασχόλησης, καθώς και με υψηλότερους μισθούς.
• Σε όλες τις χώρες, τα άτομα με πολύ χαμηλά επίπεδα δεξιοτήτων, σε αντίθεση με τα άτομα με υψηλότερα επίπεδα δεξιοτήτων, αναφέρουν ότι δεν έχουν καλή υγεία, πιστεύουν ότι δεν μπορούν να επηρεάσουν την πολιτική διαδικασία και δε συμμετέχουν σε συλλογικές ή εθελοντικές δραστηριότητες. Στην πλειονότητα των χωρών, τα εν λόγω άτομα επίσης αναφέρουν ότι εμπιστεύονται λιγότερο τους άλλους.