OECD Multilingual Summaries

Entrepreneurship at a Glance 2017

Summary in Polish

Przedsiębiorczość w zarysie 2017

Streszczenie w języku polskim

W większości krajów OECD, dla których istnieją odpowiednie dane, liczba nowo powstałych firm zwiększa się, a w wielu krajach przekracza ona poziom sprzed kryzysu, co mogłoby oznaczać, że okres trwałego spadku stopy przedsiębiorczości dobiega końca.

Sytuacja w sektorze przedsiębiorczości znacznie się polepszyła, czego oznaką są m.in. mniejsza ilość bankrutujących firm. W większości krajów pod koniec 2016 roku liczba upadłości powróciła, a nawet spadła poniżej poziomu sprzed kryzysu. Nawet w krajach, w których liczba bankructw utrzymała się na poziomie wyższym niż w 2007 roku, a w szczególności na Islandii, we Włoszech i w Hiszpanii, początek 2017 roku przyniósł polepszenie sytuacji.

Sektor usług stanowi istotne źródło przedsiębiorczości

We wszystkich krajach OECD w sektorze usług utworzono więcej firm niż w przemyśle. Ponadto z sektora tego pochodzi dwie trzecie wszystkich miejsc pracy stworzonych przez nowo powstałe firmy w 2014 roku. W większości krajów nowe przedsiębiorstwa przemysłowe tworzą mniej niż 15% nowych miejsc pracy, a w latach 2008‑2014 zatrudnienie w przemyśle spadło we wszystkich krajach z wyjątkiem Luksemburga i Niemiec.

Stopy zatrudnienia także polepszyły się w wielu krajach, a w wielu z nich było tak przede wszystkim dzięki aktywności nowo stworzonych i istniejących już MŚP. W sektorze przemysłu wzrost zatrudnienia w dużych firmach ze strefy euro, dotkniętych kryzysem w mniejszym stopniu niż MŚP, nadal był wyższy niż w MŚP. W Stanach Zjednoczonych odnotowano natomiast odwrotny trend ‑ to firmy z sektora usług odpowiedzialne były w największym stopniu za wzrost zatrudnienia po kryzysie.

Różnice w wydajności między mniejszymi i większymi firmami w różnych krajach i sektorach są znaczne. Uogólniając jednak, są one dużo mniejsze w sektorze usług niż w przemyśle. Typowy jest trend, w którym im większe są różnice w wydajności, tym większe są różnice w zakresie płac ‑ w Niemczech na przykład duże firmy płacą o 50% więcej od średnich firm i ponad dwa razy więcej niż mikro‑ i małe przedsiębiorstwa. Poprawa w sektorze usług może więc pomóc w zmniejszeniu nierówności w gospodarce w ogóle.

Lepiej rozwinięty sektor przedsiębiorstw może także pozytywnie wpłynąć na równouprawnienie płci na rynku, gdyż kobiety w znacznie większym stopniu angażują się w start‑upy w sektorze usług. Przez ostatnich 10 lat różnica w stopie samozatrudnienia kobiet i mężczyzn zmniejszyła się w prawie wszystkich krajach. Znaczne różnice nadal jednak istnieją ‑ w krajach OECD w grupie pracujących kobiet tylko jedna na dziesięć jest samozatrudniona, co stanowi wynik prawie o połowę słabszy niż w przypadku mężczyzn (17%).

W wielu krajach pogłębiają się różnice w płacach pracowników sektora przemysłowego

W wielu krajach pokryzysowy wzrost wydajności pracy w MŚP sektora przemysłu był słabszy niż w przypadku dużych firm, co nasiliło istniejące różnice w wynagrodzeniu pracowników, zwłaszcza w Belgii, Czechach, Niemczech, na Łotwie i na Słowacji. Z kolei różnice w płacach między większymi i mniejszymi firmami z sektora przemysłu pogłębiły się w latach 2008‑2014 we wszystkich krajach Europy Wschodniej z wyjątkiem Polski, w krajach bałtyckich, Norwegii i Wielkiej Brytanii.

Technologie cyfrowe otwierają mikroprzedsiębiorstwom nowe ścieżki rozwoju i umożliwiają im zdobywanie nowych rynków

Rozwój przystępnych rozwiązań i platform cyfrowych otworzył mikroprzedsiębiorstwom nowe, wcześniej niewyobrażalne możliwości zdobywania zagranicznych rynków.

Nowe dane z comiesięcznych badań "Future of Business" na temat MŚP wykorzystujących narzędzia cyfrowe, które prowadzone są wspólnie przez Facebook, OECD i Bank Światowy, wskazują, że nawet przedsiębiorcy firm jednoosobowych mogą dzięki wykorzystaniu narzędzi cyfrowych opierać swoją działalność o eksport pomimo swoich niewielkich rozmiarów. Dwie trzecie firm eksportowych wskazało, że ponad połowa ich sprzedaży na rynku międzynarodowym zależy od narzędzi internetowych, a prawie połowa (45%) stwierdziła, że od narzędzi internetowych zależy ponad 75% sprzedaży na rynku międzynarodowym.

Najnowsze dane z badania "Future of Business" potwierdzają także wcześniejsze wnioski, że przedsiębiorstwa handlujące na skalę międzynarodową postrzegają swój aktualny stan oraz możliwości bardziej optymistycznie i mają pozytywniejsze podejście do tworzenia nowych miejsc pracy. Podobnie jest także w przypadku zajmujących się handlem firm jednoosobowych. Z drugiej strony badanie wskazuje, że duże firmy oceniają swoją sytuację zazwyczaj bardziej optymistycznie niż małe firmy, co wynika z wyzwań, jakim muszą sprostać mikroprzedsiębiorcy, prowadząc i rozwijając swój biznes, tj. przestrzeganie regulacji prawnych, bezpieczeństwo finansowe, rekrutacja i zatrzymywanie uzdolnionych pracowników oraz pozyskiwanie partnerów biznesowych.

Nowe mechanizmy pracy dorywczej

Ogólnym trendem obserwowanym w większości krajów jest wzrost liczby osób samozatrudnionych, które pracują jedynie na część etatu. Skala samozatrudnienia na część etatu znacznie zwiększyła się w ciągu ostatnich dziesięciu lat, co wynika po części z nowych możliwości wypływających z "gig economy" (gospodarki prac dorywczych), tj. coraz większa popularność elastycznych systemów pracy, które uzupełniają lub zastępują pracę na pełen etat. Pomimo że prace dorywcze nie są nowym zjawiskiem (np. w przemyśle rozrywkowym, który od zawsze opiera na nich swoje funkcjonowanie), są one obecnie oferowane i poszukiwane przez szerszą i bardziej różnorodną grupę ludzi, obejmując większy niż kiedykolwiek wcześniej wachlarz usług.

Coraz większa liczba osób pracujących dorywczo sprawia, że nasuwają się nowe pytania o prawidłowość stóp lub poziomów zatrudnienia jako wyznacznika skali przedsiębiorczości, zależność między gospodarką prac dorywczych i przedsiębiorczością nie jest bowiem pod żadnym względem oczywista. Osoby pracujące dorywczo mogą być drobnymi przedsiębiorcami, ale wiele z nich świadczy usługi na warunkach bardzo zbliżonych do tradycyjnych pracowników, zwłaszcza pod względem ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej. Jednocześnie elastyczność zapewniana przez system pracy dorywczej kontrastuje z tradycyjnym zatrudnieniem i może zachęcać młodych przedsiębiorców do realizowania swoich pomysłów i otwierania własnych, innowacyjnych przedsiębiorstw, jednocześnie pozwalając im na pokrywanie bieżących kosztów utrzymania.

Dokładna ocena wpływu pracy dorywczej na przedsiębiorczość może jednak okazać się trudna, a niektóre dane sugerują, że gospodarka pracy dorywczej może w pewnych przypadkach mieć negatywny wpływ na działalność gospodarczą. Jest tak zwłaszcza w przypadku, gdy platformy pracy dorywczej działają jako substytut niskiej jakości przedsiębiorczości, a nie uzupełnienie dla przedsiębiorczości wysokiej jakości.

Szukanie rozwiązań tych trudności pomiarowych i odkrywanie nowych dróg ku polepszaniu dostępności danych w tych dziedzinach to dodatkowe zadania wyznaczone przez niniejszą publikację, której celem jest przedstawianie odpowiedniejszych dla pomiaru przedsiębiorczości danych. Innym zadaniem w tej dziedzinie będzie kategoryzowanie nowych przedsiębiorstw w zależności od przynależnych im własności, statusu handlowego i integracji ze światowymi łańcuchami wartości, tworzenie dokładniejszych danych powiązanych z płciami, a także, ogólnie rzecz biorąc, podkreślanie pułapek statystycznych i zastrzeżeń w używaniu danych dotyczących przedsiębiorczości.