... your login credentials do not authorize you to access this content in the selected format. Access to this content in this format requires a current subscription or a prior purchase. Please select the WEB or READ option instead (if available). Or consider purchasing the publication.
Umiejętność czytania jest podstawą wielu ludzkich działań, pozwalającą zrozumieć treść
zadań w podręczniku; opisać wydarzenia (kto? co? kiedy? gdzie? dlaczego?); komunikować
się z innymi w konkretnym celu lub w ramach konkretnej umowy itd. Badanie PISA bierze
pod uwagę, że nowe technologie wpłynęły na metody czytania i wymiany informacji zarówno
w domu, jak i w szkole i w pracy. Dzięki cyfryzacji pojawiły się i rozpowszechniły
się nowe formy tekstu, od form krótkich (SMS, streszczone wyniki wyszukiwarek internetowych)
do form dłuższych (strony internetowe z zakładkami lub podstronami, na nowo dostępne
zeskanowane materiały archiwalne). W związku z tym systemy edukacji coraz częściej
wprowadzają cyfrowe umiejętności (czytania) do podstawy programowej.
Czytanie było głównym tematem badania PISA 2018. Edycja 2018, która została zrealizowana
na komputerze w większości z 79 krajów biorących udział w badaniu, zawierała nowe
formy tekstu i zadań umożliwione przez przyjęcie formatu cyfrowego. Test miał na celu
określenie umiejętności czytania w środowisku cyfrowym, jednocześnie podtrzymując
możliwość oceny umiejętności czytania w perspektywie ostatnich dwóch dekad. Badanie
PISA 2018 definiuje umiejętność czytania jako rozumienie, wykorzystywanie, ocenę,
analizę i dialog z tekstem pozwalające na osiągnięcie konkretnych celów, poszerzanie
swojej wiedzy, a także na rozwijanie swojego potencjału i udziału w życiu społecznym.
Wiedza i umiejętności uczniów: główne wnioski
Czytanie
Jiangsu, Pekin, Szanghaj i Zhejiang (Chiny) oraz Singapur osiągnęły lepsze wyniki
w czytaniu niż pozostałe kraje/gospodarki objęte badaniem PISA 2018. Spośród krajów
OECD najlepiej rozwinięte umiejętności czytania odnotowano w Estonii, Finlandii, Irlandii
i Kanadzie.
Średnio w krajach OECD około 77% uczniów osiągnęło poziom 2 umiejętności czytania.
Uczniowie ci potrafią wskazać główne przesłanie tekstu o umiarkowanej długości, wyszukać
informacje według jasnych, choć czasem złożonych wytycznych, oraz przeanalizować cel
i formę treści, jeśli polecono takie zadanie wykonać. Ponad 85% uczniów w Jiangsu,
Pekinie, Szanghaju i Zhejiang (Chiny), Irlandii, Makao (Chiny), Polsce i Singapurze
osiągnęło ten lub wyższy poziom.
Około 8,7% uczniów, średnio w krajach OECD, osiągnęło bardzo dobre wyniki w czytaniu,
co oznacza, że zostali oni sklasyfikowani na poziomie 5 lub 6 w badaniu umiejętności
czytania PISA. Uczniowie na tym poziomie potrafią zrozumieć dłuższe teksty zawierające
pojęcia abstrakcyjne lub antyintuicyjne oraz wskazać różnice między faktem i opinią
na podstawie jasnych poleceń dotyczących tekstu lub źródeł informacji. W 20 systemach
edukacji, w tym w 15 systemach krajów OECD, ponad 10% uczniów w wieku 15 lat osiągnęło
ten wysoki poziom umiejętności.
Matematyka i nauki ścisłe
Średnio w krajach OECD 76% uczniów osiągnęło poziom 2 lub wyższy w badaniu umiejętności
matematycznych. Uczniowie ci potrafili co najmniej zinterpretować i rozpoznać, bez
bezpośrednich instrukcji, jak przedstawić (prostą) sytuację za pomocą pojęć matematycznych
(np. porównać całkowitą odległość między dwoma różnymi drogami lub przeliczyć ceny
na inną walutę). Niemniej jednak, w 24 krajach i gospodarkach ponad 50% uczniów osiągnęło
wyniki poniżej tego poziomu.
W Jiangsu, Pekinie, Szanghaju i Zhejiang (Chiny) około jeden 15‑letni uczeń na sześciu
(16,5%), a w Singapurze jeden na siedmiu (13,8%) osiągnął poziom 6 w badaniu umiejętności
matematycznych, który stanowi poziom najwyższy w skali badania PISA. Uczniowie ci
mają zaawansowane umiejętności rozumowania matematycznego. Średnio w krajach OECD
tylko 2,4% uczniów wykazało się umiejętnościami na tym poziomie.
Średnio w krajach OECD 78% uczniów osiągnęło poziom 2 lub wyższy w naukach ścisłych.
Uczniowie ci potrafili co najmniej wskazać prawidłowe wyjaśnienie znanego zjawiska
naukowego oraz użyć tej wiedzy do określenia, w prostych przypadkach, czy wniosek
jest prawidłowy w kontekście dostępnych im danych. Ponad 90% uczniów w Jiangsu, Pekinie,
Szanghaju i Zhejiang (Chiny) (97,9%), Makao (Chiny) (94,0%), Estonii (91,2%) i Singapurze
(91,0%) osiągnęło ten poziom.
Trendy w poziomie umiejętności
Średnio w krajach OECD ogólne umiejętności czytania, umiejętności matematyczne i naukowe
utrzymały się na tym samym poziomie w latach 2015‑2018.
W przypadku niektórych krajów i gospodarek odnotowano znaczne różnice w wyniku osiągniętym
w roku 2015 i 2018. I tak, średnie umiejętności matematyczne polepszyły się w 13 krajach/gospodarkach
(Albania, Czarnogóra, Islandia, Jordania, Katar, Łotwa, Makao (Chiny), Peru, Polska,
Republika Macedonii Północnej, Słowacja, Turcja i Wielka Brytania), pogorszyły się
w 3 krajach/gospodarkach (Malta, Rumunia i Chińskie Tajpej), a nie zmieniły się w
pozostałych 47 krajach/gospodarkach biorących udział w badaniu.
W porównaniu do poprzednich badań PISA średnie wyniki w czytaniu, matematyce i naukach
ścisłych uczniów polepszyły się w siedmiu krajach/gospodarkach wziętych pod uwagę
w tej edycji: Albanii, Katarze, Kolumbii, Makao (Chiny), Mołdawii, Peru, i Portugalii.
Poziom we wszystkich trzech dziedzinach spadł natomiast w siedmiu innych krajach:
Australii, Finlandii, Holandii, Islandii, Korei Południowej, Nowej Zelandii i Słowacji.
W latach 2003‑2018 Brazylia, Indonezja, Meksyk, Turcja i Urugwaj rozszerzyły liczbę
15‑latków objętych edukacją średniego stopnia, nie obniżając przy tym jakości oferty
edukacyjnej.
W skali świata odsetek 15‑letnich uczniów uczęszczających do 7 klasy lub wyżej, którzy
osiągnęli minimalny poziom umiejętności w czytaniu (co najmniej poziom 2 w skali PISA)
wahał się od blisko 90% w Jiangsu, Pekinie, Szanghaju i Zhejiang (Chiny), Estonii,
Makao (Chiny) i Singapurze to poniżej 10% w Kambodży, Senegalu i Zambii (kraje, które
uczestniczyły w badaniu PISA dla krajów rozwijających się w 2017 r.). W przypadku
odsetka 15‑letnich uczniów, którzy uzyskali minimalny poziom umiejętności matematycznych
(co najmniej poziom 2), różnice były jeszcze większe ‑ od 98% w Jiangsu, Pekinie,
Szanghaju i Zhjiang (Chiny) do 2% w Zambii. Średnio w krajach OECD około jeden 15‑latek
na czterech nie opanował podstawowych umiejętności w czytaniu i matematyce. Liczby
te pokazują, że wszystkie kraje muszą podejmować kolejne kroki, aby osiągnąć globalne
cele zapewniające wysokiej jakości edukację, według definicji określonej w Zrównoważonych
Celach Rozwoju ONZ na rzecz edukacji, do roku 2030.
Niniejsze podsumowanie nie jest oficjalnym tłumaczeniem materiałów OECD.
Wykorzystywanie zarówno w formie cyfrowej jak i papierowej treści zawartych w niniejszym
dokumencie podlega warunkom określonym na stronie http://www.oecd.org/termsandconditions.
Wielojęzyczne podsumowania są tłumaczeniami fragmentów dokumentów OECD, pierwotnie
opublikowanych w językach
angielskim i francuskim.